استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی: باید مقابل ناامیدی ایستاد/ فضای رادیکال، خواسته‌های مسالمت‌آمیز را حذف می‌کند
استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: باید مقابل ناامیدی ایستاد، نارضایتی‌هایی که در جامعه وجود دارد قابل انکار نیست، اما راهکار عملی جز صندوق‌های رای برای برطرف کردن این نارضایتی‌ها وجود ندارد.
به گزارش پایگاه خبری سبز البرز، روح‌الله اسلامی در دومین نشست “تحلیل مشارکت انتخابات ۱۴۰۲” که در سالن جلسات سازمان مرکزی جهاددانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، با مروری بر تعداد افرادی که در دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی نامزد شده‌اند، اظهار کرد: باید در نظر داشت که ۳ عامل توانایی افراد در اقناع و سخنوری، پشتوانه حزبی یا شبکه حامیان و همچنین داشتن تخصص می‌تواند یک کاندیدا را به نماینده‌ای مطلوب در مجلس شورای اسلامی تبدیل کند.
وی افزود: اتفاقی که در حال حاضر افتاده، این است که در قانون انتخابات به مدرک تحصیلی تاکید زیادی شده و این موضوع باعث شده تا افراد زیادی که مدرک ارشد یا دکترا دارند اما شغل مشخصی ندارند و در عین حال از شبکه حامیان و پشتوانه حزبی برخوردار نیستند نیز در انتخابات ثبت‌نام کنند که این مسئله ضرورت اصلاح قانون انتخابات را دو چندان می‌کند.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد تاکید کرد: موضوع دیگر این است که با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از نامزدها از اعضای هیات علمی یا معلمان هستند، آیا کشاورزان یا کارگران که سهم قابل توجهی در جمعیت کشور دارند نیز امکان داشتن نماینده یا سخنگو در مجلس شورای اسلامی را دارند یا خیر.
اسلامی با طرح این پرسش که در برابر تعداد زیاد کاندیداها مردم چگونه می‌توانند نمایندگانی تاثیرگذار انتخاب کنند؟ گفت: پاسخ علم سیاست به این سوال فعالیت احزاب و رجوع مردم به آنها برای انتخاب شایسته است؛ چراکه همه مردم توانایی و وقت لازم برای ارزیابی نامزدها را ندارند بنابراین به احزاب اعتماد می‌کنند تا آنها به نمایندگی از مردم افراد تاثیرگذار و توانمند را شناسایی کنند.
وی با اشاره به کارکرد موثر احزاب در نظام‌های سیاسی، ادامه داد: احزاب برنامه و جایگاه مشخصی دارند در حالیکه اگر مردم انتخابی فردمحور در انتخابات داشته باشند و بعد از انتخابات از عملکرد نماینده خود ناراضی باشند، دیگر سازوکاری برای اعتراض و درخواست پاسخ از او ندارند، در حالیکه اگر احزاب اشتباه کنند، موظف به پاسخگویی به مردم خواهند شد و مردم توانایی بایکوت کردن آن حزب را نیز خواهند داشت.
این تحلیلگر مسائل سیاسی کارکرد احزاب را همچون یک شرکت در توزیع قدرت به مردم توصیف کرد و گفت: یکی از مشکلات اصلی ما ضعف نظام حزبی است، با وجود اینکه حدود ۳۰۰ حزب ثبت‌شده در وزارت کشور داریم اما آنها کارکردهای اصلی احزاب را ندارند و برای نهادینه شدن نقش احزاب در کشور باید قانون انتخابات را به سمت توجه بیشتر به احزاب سوق دهیم. برای کارکرد موثر مجلس شورای اسلامی باید انتخابات را با حضور احزاب مشخص و با وظایف از پیش تعیین‌شده برگزار کنیم، نکته دیگر نیز ایجاد تناسب بین تعداد نمایندگان هر شهر و استان با جمعیت و جغرافیای آن استان و یا شهر است.
اسلامی اضافه کرد: با مروری بر تاریخ شکل‌گیری مجلس مشروطه در ایران افزود: هر چه به عقب برمی‌گردیم مجالس در ایران از ابتدای مشروطه اشرافی بودند و هر چه در تاریخ رو به جلو می‌آییم می‌بینیم که طبقات متوسط توانایی ورود به مجلس را پیدا می‌کنند. به طور مثال در دهه‌های ۵۰ به بعد شاهد نقش بیشتر قشر متوسط و طبقات پایین جامعه در مجلس هستیم.
وی ادامه داد: این تغییر طبقه در مجلس مزایا و آسیب‌هایی به دنبال داشته است، مهمترین تاثیر مثبت آن امکان حضور همه طبقات در مجلس است، اما در عین حال ممکن است تمام افرادی که امکان حضور و شرکت در انتخابات به عنوان نامزد را پیدا می‌کنند توانایی‌های لازم را برای تدوین و تصمیم‌گیری‌های کلان قانونی را نداشته باشند.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه در دو سنت فقهی، فلسفی، عرفانی و همچنین سنت اندرزنامه‌نویسی ایرانیان چیزی به اسم پارلمان وجود نداشته است، بیان کرد: در دوره اشکانیان مجلس مهستان وجود داشته که بیشتر مجلسی اشرافی بوده و کارکرد مشورتی داشته است، در حکومت‌های بعدی هم نظر مردم برای حاکمان ارزشی نداشته تا وقتی به اواخر دوره قاجار می‌رسیم که از مسیر تجربه و سفر مردم (به ویژه نخبگان) می‌بینند که می‌توانند در سیاست سهم و رای داشته باشند.
وی با اشاره به اینکه مردم در ایران به صورت تدریجی وارد مشروطه شدند، اظهار کرد: سنت پارلمان در دنیا حدود ۳۰۰ سال و در کشور ما حدود ۱۰۰ سال سابقه دارد، در دوره قاجار می‌بینیم که با تلاش مدرسه علوم سیاسی ساختار پارلمان به لحاظ فنی در کشور ایجاد شد، اما روح حاکم بر آن که نیازمند ایجاد سازوکارهایی به لحاظ قانونی و حزبی است در کشور ایجاد نشد.
این استاد علوم سیاسی دانشگاه فردوسی با تاکید بر اینکه حفظ پارلمان اهمیت بسیار زیادی دارد، چراکه تنها معبری است که مردم می‌توانند در آنجا تاثیرگذار باشند، ادامه داد: قوه مقننه تنها قوه‌ای است که مردم می‌توانند به صورت مستقیم به آن ورود پیدا کرده و در آن اثر گذار باشند و کسی مانند خودشان را راهی بهارستان کنند، در حالی که در قوه قضائیه مردم چنین نقش مستقیمی ندارند و در قوه مجریه نیز فردی را به نمایندگی از طرف خود انتخاب می‌کنند.
اسلامی با تاکید بر ضرورت حضور پررنگ مردم در انتخابات، بیان کرد: اگر حتی شاهد مشارکت محدود در انتخابات باشیم، باز هم مشروعیت سیاسی آن حفظ می‌شود، بنابراین تنها مشارکت گسترده است که امید به تغییر فضا را فراهم می‌کند، چراکه اکثریت مردم معمولا اشتباه نمی‌کنند.
تحریم انتخابات روزنه‌های امید را می‌بندد
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: امروز در شبکه‌های اجتماعی و برخی محافل سیاسی برخی دیدگاه‌های رادیکال مبنی بر تحریم انتخابات مطرح می‌شود، در حالیکه چنین رویکردی نسبت به انتخابات تنها به محدودتر شدن و بسته شدن فضا دامن می‌زند و امیدها برای تغییر را از بین می‌برد.
وی ادامه داد: در فضای رادیکال طبقه متوسط و خواسته‌های مسالمت‌آمیز آنان حذف می‌شود که این برای کشور یک آسیب جدی به شمار می‌رود. هرچه مشارکت بیشتری صورت بگیرد امید به تغییر نیز بیشتر می‌شود.
این پژوهشگر تاریخ و اندیشه سیاسی با تاکید بر اینکه باید مقابل ناامیدی ایستاد، بیان کرد: نارضایتی‌هایی که در جامعه وجود دارد قابل انکار نیست، اما چه راهکاری جز صندوق‌های رای برای برطرف کردن این نارضایتی‌ها وجود دارد، در تجربه اعتراضات سال گذشته نیز دیدیم که مردم هیچ اقبالی به گروه‌های خارج از کشور ندارند، بنابراین آلترناتیو جمهوری اسلامی ایران در خود آن وجود دارد.
اسلامی بیان کرد: این روزها تمام تلاش رسانه‌های خارجی بر ناامید کردن مردم معطوف شده است، آنها تلاش می‌کنند تا انتخابات را که حق طبیعی مردم است به یک رفراندوم برای وزن‌کشی سیاسی گروه‌های ورشکسته سیاسی تبدیل کنند، در حالیکه سرنوشت مردم همیشه در داخل توسط خودشان رقم می‌خورند و نیازی به دخالت بازیگران بیرون از ایران نیست.